Thạch Vũ: Người Việt Nam đang ấn tượng trước tiếng súng hoa cải của của anh Đoàn Văn Vươn. Tuy vụ việc này là sai pháp luật nhưng nó đã đánh thức ý thức của người dân về các vấn đề liên quan đến đất đai. Sau vụ anh Vươn, hàng loạt những sai sót khác trong việc cưỡng chế đất đai ở Việt Nam cũng đã được lôi ra ánh sáng.


Quốc Anh: Vụ của anh Đoàn Văn Vươn đánh lên hồi chuông lớn cho tất cả dân oan trong nước, buộc nhà nước phải ngồi vào giải quyết.


Lê: Theo mình, đây là hiện tượng ‘tức nước, vỡ bờ’. Sống trong xã hội Việt Nam ngày nay, mình thấy chuyện dân oan bị chiếm đoạt đất đai, ruộng vườn trên diện rộng cả nước mà bấy lâu nay dân kêu cứu, kiện tụng không được giải quyết. Việc anh Vươn đã khiến cả chính phủ, Thủ tướng cũng phải vào cuộc để giải quyết. Hành động của anh Vươn vừa tự vệ vừa đáp trả lại hành vi phạm pháp của thế lực cầm quyền, nhưng theo mình, ‘người ta’ có phần đã thành công trong vụ này.


Trà Mi: ‘Người ta’ ở đây có thể hiểu là ai?


Lê: Là các phe phái trong nội bộ chính quyền.


Trà Mi: Sự kiện chưa ngã ngũ, mình cũng chưa biết ai được ai mất phải không, nhưng trước khi đi sâu hơn vào chi tiết, xin mời ý kiến của Nam.


Tiến Nam: Phát súng anh Vươn cảnh tỉnh nhà cầm quyền về xử lý các vấn đề xã hội, đặc biệt là vấn đề hiến pháp và pháp luật đang bị họ sử dụng để áp chế dân. Luật sở hữu đất đai ở Việt Nam cho dân được quyền sử dụng chứ không được sở hữu. Vậy nên khi nhà cầm quyền hay thế lực nào đó cần hay có ý đồ tư lợi, họ có thể lấy đất của dân bằng mọi giá.


Trà Mi: Ngoài tác dụng cảnh tỉnh giới hữu trách, đối với dân chúng nói chung, và với người trẻ nói riêng, vụ việc này có tác động, ảnh hưởng ra sao?


Tiến Nam: Nó làm cho giới trẻ tỉnh ngộ ra nhiều khi thấy rằng tự do, công bằng, công lý không thể nói suông mà có những cách đòi lại các quyền tự do căn bản phải có.


Trà Mi: Theo các bạn, vì sao vụ này lại nổ lớn như vậy?


Lê: Thứ nhất là khi lòng dân hội đủ, ức chế hội đủ. Thứ hai, ngay trong nội bộ chính quyền cũng muốn làm chuyện này lớn lên.


Trà Mi: Vì sao, có lợi ích gì chăng?


Tiến Nam: Họ có mâu thuẫn nội bộ với nhau và muốn lợi dụng vụ này để đấu đá nội bộ lẫn nhau.


Quốc Anh: Vụ này nổ lớn vì trong đó chính quyền đưa cả hệ thống an ninh, quân đội, chó nghiệp vụ tới cưỡng chế nhà anh Vươn. Phía anh Vươn có mìn tự chế, súng hoa cải. Hai bên đều có dùng tới võ khí và bạo động rồi cho nên nó gây được tiếng vang, tiếng nổ toàn quốc.


Thạch Vũ: Một vụ cưỡng chế đất với các công an phải nhập viện vì trúng đạn hoa cải nên đủ tạo ra dư chấn.


Trà Mi: Về lý do khiến vụ này nổ lớn có bạn cho rằng do bản chất sự việc độc đáo, hiếm thấy tại Việt Nam khiến người ta tò mò. Có bạn nói là do báo chí trong nước vốn bị nhà nước kiểm soát chặt mà được phép khai thác nhiều khía cạnh của vấn đề cũng khiến cho vụ việc được quan tâm hơn. 
Chính quyền để cho vụ này nổ lớn, liệu chăng họ không cảm thấy việc này sẽ có ảnh hưởng bất lợi cho nhà nước?


Tiến Nam: Mình xin kể một câu chuyện. Có một ông vua để cho quan lại tham ô, áp bức dân lành khiến uy tín của ông trên bờ vực dễ bị dân nổi dậy. Một đại thần hiến kế, mách vua cho một quan tham phải chết vì khi đó dân sẽ tung hê ông vua như một minh quân.


Lê: Người ta đang đạt được điều mong muốn. Liên đới với câu chuyện Nam kể, rõ ràng kết quả đang diễn tiến đúng như vậy khi mà hình ảnh của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng mờ nhạt, đang đi xuống trong dư luận từ các vụ tham nhũng Vinashin, bauxite Tây Nguyên…


Trà Mi: Các bạn cho rằng không ngẫu nhiên mà một vụ có thể bất lợi cho nhà nước lại được báo chí trong nước để ý, lưu tâm tới như vậy, phải có một dụng ý nào đó.


Tiến Nam: Như một người đang ngấp ngoái chết đuối tự nhiên vớ được cái phao. Vụ anh Vươn như một cái phao dành cho Thủ tướng Dũng.


Quốc Anh: Mình cho rằng việc báo lề trái lên tiếng mạnh mẽ khiến không thể che dấu được nữa, buộc chính quyền phải cư xử cho minh bạch một chút.


Trà Mi: Lập luận này của Quốc Anh có thuyết phục các bạn không?


Tiến Nam: Còn có những vụ khác ghê gớm và dữ hơn vụ này mà không được nổ lớn.


Trà Mi: Nam phản bác ý kiến của Quốc Anh rằng còn nhiều vụ nghiêm trọng hơn mà không được nổi là cũng do ý của nhà cầm quyền muốn cho vụ nào nổi hay chìm. Nếu suy đoán của các bạn đúng, điều này cho các bạn suy nghĩ gì? Nếu vụ anh Vươn được khai thác với dụng ý chính trị nhằm lấy lòng dân, được và mất đối với mỗi bên ra sao?


Tiến Nam: Anh Vươn đã chuẩn bị trước. Nếu anh chấp nhận bị cưỡng chế để rồi cầm đơn đi khiếu kiện đất đai như những người dân oan khác thì hằng ngày anh phải ăn chực nằm chờ ở vườn hoa Mai Xuân Thưởng  mà thôi. Đôi khi một người chấp nhận hy sinh để đòi lại xương máu, những mất mát của họ.


Trà Mi: Ý Nam là hy sinh tự do tức thời để được dư luận quan tâm. Đó là cái được và mất đối với những người cùng cảnh ngộ với anh Vươn. Thế còn về phía chính quyền?


Quốc Anh: Chính quyền cũng chẳng muốn xử cho anh Vươn có lợi vì sợ tạo ra tiền lệ. Xử có lợi cho chính quyền cũng không được vì chính quyền sai trái hoàn toàn ngay từ ban đầu. Cho nên, cái được ngay lúc này là chính quyền phải thật thà, thi hành đúng pháp luật.


Trà Mi: Quốc Anh cho rằng chính quyền đang bị đặt vào thế ‘tiến thoái lưỡng nan’ xử được cho anh Vươn cũng khó, xử được cho chính quyền lại càng làm dâng tràn uất nghẹn, bức xúc trong dân chúng.


Tiến Nam: Mình không đồng ý với Quốc Anh. Những vụ như cải cách ruộng đất, đánh tư sản trước năm 1980. Sau đó, họ cũng có trả lại một số đất đai nhưng đâu phải là trả lại tất cả đâu. Đâu phải ai đứng lên đòi là được trả đâu, càng đòi càng bị xử lý.


Lê: Những vụ như thế này ở Việt Nam không hiếm đâu. Còn có vụ xảy ra án mạng nữa kia như ở Hưng Yên, Bắc Giang, hay Bến Tre, Cồn Dầu Đà Nẵng..v.v.. Chuyện cưỡng chiếm đất đai nhan nhản, đầy rẫy khắp mọi nẻo phố phường Việt Nam. Dân tình lầm than kêu trời không thấu. Nếu vụ này theo ý chủ quan của nhà cầm quyền muốn làm cho lớn, cái được của họ là cần phải lấy lại hình ảnh trong khi dân điêu linh không còn tin tưởng vào khả năng lãnh đạo của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Còn cái mất chỉ là vài ba con tốt thôi.


Trà Mi: Cái được của chính quyền, theo Lê, là lấy lại hình ảnh. Các bạn khác có đồng ý là nhà nước đạt được mục tiêu đó hay không?


Thạch Vũ: Họ chả được. Nếu được chỉ trong mắt vài ai đó. Trước đây có rất nhiều vụ như biểu tình chống Trung Quốc, giáo xứ Thái Hà, vụ Cồn Dầu, vụ Tòa Khâm Sứ.. Chính quyền muốn lấy lại lòng dân, nhưng có được hay không khi mà hướng giải quyết các sự việc như thế.


Lê: Tỷ lệ người xem đọc báo lề trái không cao so với báo lề phải. Cho nên khi các báo lề phải đưa tin về vụ này, dân thấy ồ bây giờ nhà nước vẫn còn quan tâm đến dân, sẵn sàng xử lý các tên quan tham. Còn những người hiểu sự việc cặn kẽ không nhiều.


Trà Mi: Các bạn có người cho rằng thủ thuật chính trị qua vụ này cũng thành công một phần vì nhiều người đọc báo lề phải. Có bạn cho rằng không thành công vì dân bất mãn quá rồi.


Tiến Nam: Dân bất mãn nhưng mấy người biết vào internet để đọc tìm thông tin đa chiều. Đa số dân Việt Nam bây giờ tiếp nhận các luồng thông tin qua TV, sách báo của nhà nước. Cho nên khi đọc báo trong nước họ có thể nghĩ rằng nhóm lãnh đạo này xấu xa nhưng ông Dũng tốt lắm. Vụ anh Vươn là con cờ và là ván bài của ông Dũng muốn vớt vác lại uy tín của mình.


Trà Mi: Vậy theo các bạn để lấy lại hình ảnh hợp lòng dân nhất, cần phải giải quyết vụ này thế nào?


Tiến Nam: Tôi nghĩ vụ này sẽ kết cục ‘vừa đấm vừa xoa’.


Lê: Là những người theo sát sự việc, mình mong muốn khác, nhưng với một người dân bình thường sống trong chế độ này bao nhiêu năm bị mất đi khả năng suy đoán, tự do và dân chủ, thì mong muốn của họ khó hiểu lắm. Có thể họ chỉ muốn đầy đủ cơm áo gạo tiền. Nhưng mong muốn của mình thì xa hơn thế.
Mình mong nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam phải biết quan tâm đến dân thật sự, ngay lập tức cải tổ bộ máy chính trị để xã hội Việt Nam tiến lên nền tự do, dân chủ, có công lý, hòa bình.


Trà Mi: Lê cho rằng để hợp lòng dân, kết cục không chỉ nằm trong vụ này mà còn phải thể hiện qua những trường hợp khác, những vấn đề bức xúc trong xã hội Việt Nam hiện nay.


Thạch Vũ: Chúng ta ngồi nói chuyện thế này với mong muốn một tương lai tốt đẹp hơn cho Việt Nam.


Trà Mi: Với khao khát đó, người trẻ có thể góp phần thế nào để biến ước mơ thành hiện thực?


Thạch Vũ: Muốn đất nước phát triển, ít ra phải hạ thấp cái tôi cá nhân để không có gì có thể gây trở
ngại cho việc lên tiếng vì những bất công xã hội.


Trà Mi: Ý kiến các bạn khác, từ vụ việc của anh Vươn các bạn nghiệm ra điều gì?


Quốc Anh: Bài học từ vụ này là ‘mềm thì cắn, rắn thì buông’. Cho nên, mình nghĩ đôi khi cũng cần gửi một lời cảnh cáo đến chính quyền rằng không phải chúng ta dễ thuần, dễ bảo để họ muốn làm gì thì làm. Chúng ta cũng có sự căm giận và bất bình.


Lê: Việt Nam chúng ta nếu cứ tiếp tục bám víu vào chế độ cộng sản xã hội chủ nghĩa và trông chờ vào sự đổi mình hay hoàn lương nào đó thì khó có thể xảy ra nếu trong chính mỗi bạn trẻ không góp sức mình qua lời nói và hành động.


Trà Mi: Các bạn có kỳ vọng một kết cục tốt đẹp trong vụ anh Vươn không?


Lê: Mình không hề mảy may kỳ vọng về một tương lai tốt đẹp cho anh Vươn và gia đình anh trong sự việc này. Người lãnh hậu quả nặng nề nhất sẽ là gia đình anh và liên đới là toàn bộ đồng bào dân oan Việt Nam nói chung. Chúng ta phải có sự nhìn nhận thấu đáo.


Thạch Vũ: Chính quyền muốn xoa dịu công luận thì không nên xử nặng gia đình anh Vươn.


Quốc Anh: Mình mong nhà cầm quyền cư xử hợp lòng dân và trả lại những mất mát về vật chất và tinh
thần cho anh Vươn cũng như những dân oan đấu tranh vì mất đất đai. Mình muốn nhà cầm quyền và mọi người hãy quan tâm hơn tới họ và cùng lên tiếng cho họ vì họ bị rơi vào hoàn cảnh rất khốn khổ.


Trà Mi thân mời các bạn nghe đài cùng thảo luận trên Tạp chí Thanh Niên hằng tuần của đài VOA và cùng trao đổi ý kiến bình luận với các độc giả khác trong các chủ đề của Tạp chí Thanh Niên trên trang www.voatiengviet.com. Tạp chí Thanh Niên nằm trong phần Chuyên mục đặc biệt trên trang chính. Để trực tiếp góp tiếng trong giờ phát thanh Tạp chí, xin quý vị gửi số phone về vietnamese@voanews.com, Trà Mi sẽ liên lạc mời quý vị tham gia.


Tạp chí Thanh Niên hẹn gặp lại quý vị và các bạn trong một chủ đề mới vào giờ này, tuần sau.


Trà Mi-VOA | Washington DC